Gebogen structuur
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een gebogen structuur is een constructie in de bouw met een kromming of boogvorm die bedoeld is om belastingen te dragen en krachten te verdelen.
Omschrijving
In de bouwkunde wordt een gebogen structuur, zoals een boog of gewelf, vaak toegepast vanwege de inherente sterkte. Deze constructies leiden de belasting zijwaarts af naar de steunpunten. De mate van zijwaartse kracht (spatkracht) hangt af van de hoogte van de boog; hoe lager de boog, hoe groter de spatkracht. Gebogen structuren werden historisch veel gebruikt om grote overspanningen te realiseren, bijvoorbeeld in kathedralen, bruggen en aquaducten. Tegenwoordig worden ze minder frequent toegepast in traditionele vormen door de komst van gewapend en voorgespannen beton, maar gebogen constructies vinden nog steeds toepassing in diverse moderne ontwerpen, zoals gebogen daken of wanden.
Toepassingen en materialen
Gebogen structuren worden in diverse bouwwerken gevonden, waaronder poorten, boogbruggen, gewelven en gebogen daken. Ze kunnen worden uitgevoerd in verschillende materialen zoals natuursteen, baksteen, hout, staal en beton. Bij traditionele gemetselde bogen zijn de stenen vaak wigvormig, en kunnen ze, mits goed gevormd, zonder cement een boogconstructie vormen. Bij het bouwen van gemetselde bogen en gewelven wordt vaak gebruik gemaakt van een tijdelijke houten hulpconstructie, een zogenaamde formeel, om het metselwerk te ondersteunen totdat de constructie zichzelf kan dragen.
Historische context
De boogconstructie kent een lange geschiedenis en werd al rond 2000 voor Christus toegepast in de Mesopotamische baksteenarchitectuur. De Etrusken en later de Romeinen namen de boogconstructie over en pasten deze veelvuldig toe, onder andere in aquaducten. De boog is een kenmerkend element van de Romaanse architectuur. In de Gotiek deed de spitsboog zijn intrede, wat voordelen bood ten opzichte van de rondboog qua variabele verhouding tussen hoogte en overspanning.
Vergelijkbare termen
Kromme structuur
Gebruikte bronnen: